Cristoforo Condocali
Χριστόφορος Κοντόκαλης
Άρθρο: Δημήτρης Χ. Κουρούπης
O Χριστόφορος Κοντόκαλης , από τον οποίο πήρε το όνομα του το Κοντόκαλι (το οποίο εσφαλμένα γράφεται με (ι) αντί (η)) υπήρξε ένας σημαντικός αριστοκράτης και ιππότης. Εικάζεται ότι κατάγονταν από την Κωνσταντινούπολη (λόγω του επιθέματος –λης) αν και δεν υπάρχουν πηγές που να στηρίζουν κάτι τέτοιο.
Σύμφωνα με το Butrinti Foundation το όνομα του συνδέεται και με το Βουθρωτό (Βutrinti) της Αλβανίας (όπου και γίνεται και η πρώτη αναφορά στο όνομα Κοντόκαλης). Το Βουθρωτό ήταν περιοχή στρατηγικής σημασίας για την Βενετία καθώς αποτελούσε προκεχωρημένο φυλάκιο.
Μέχρι το τέλος του 16ου αιώνα, την θέση του διοικητή (πυργοδεσπότη ή καστελάνου) κατείχαν Κερκυραίοι πολίτες με αντάλλαγμα τη συμμετοχή στα κέρδη από την πλούσια παράκτια αλιεία. Καθώς όμως η περιοχή γινόταν συχνός στόχος των Τούρκων (με αποτέλεσμα κανείς Κερκυραίος να μη θέλει να διοικήσει πλέον) αλλά και για να ελκύσει ιδιωτικά κεφάλαια για την διοίκηση του Βουθρωτού, η Βενετία παραχώρησε γη σε Κερκυραίους Ευγενείς οι οποίοι διέθεταν χρήμα και κυρίως στρατιωτική εμπειρία (κυρίως ιππότες) . Ο Κοντόκαλης ανέλαβε τη διοίκηση του Βουθρωτού και συνέβαλε σημαντικά στη προστασία της περιοχής (και των εσόδων που απέφερε στη Βενετία από την αλιεία και τη φορολόγηση) αποκρούοντας τις επιθέσεις των Τούρκων (οι οποίοι μέχρι τότε είχαν καταφέρει να καταλάβουν το Βουθρωτό αρκετές φορές). Ο έμπειρος σε πολεμικές επιχειρήσεις Κοντόκαλης κατάφερε να διοικήσει αλλά και να προστατέψει την περιοχή αποτελεσματικά. Έτσι, η Βενετία τον έχρησε ιππότη (Cavaliere) και του παραχώρησε γη στο Βουθρωτό. Επίσης του δόθηκε γη στο Εξαμίλι καθώς και το 5% από τα κέρδη από την αλιεία στο Βουθρωτό.
Ο Χριστόφορος Κοντόκαλης όμως έμεινε γνωστός στην ιστορία για τη συμμετοχή του στη περίφημη ναυμαχία της Ναυπάκτου (τότε Lepanto) την 7η Οκτωβρίου 1571,με αντιπάλους τα χριστιανικά κράτη της Δύσης και την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Ο συμμαχικός στόλος , στον οποίο συμμετείχε και ο Κοντόκαλης, αριθμούσε 210 γαλέρες, 30 φρεγάτες,24 μεταφορικά πλοία και άλλα μικρότερα πλοία συνοδείας.
Τα πληρώματα των πλοίων έφθαναν τους 38.000 άνδρες,από τους οποίους οι 15.000 ήταν Έλληνες από τα νησιά του Ιονίου (1500 από την Κέρκυρα ) και την Κρήτη.
Πλούσιοι Έλληνες είχαν εξοπλίσει πλοία και βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της επιχείρησης. Και στην Κέρκυρα υπήρχαν διάφοροι αριστοκράτες, οι οποίοι είχαν δικά τους καράβια, ή υπηρετούσαν ως κυβερνήτες σε Κερκυραϊκές και Βενετικές γαλέρες.Πέντε από αυτούς τους καραβοκύρηδες (σοπρακόμητοι), ο Χριστόφορος Κοντόκαλης με την γαλέρα «Ο Χριστός της Κέρκυρας» ο Στυλιανός Χαλικιόπουλος, ο Γεώργιος Κοκκίνης, ο Πέτρος Μπούας (που βρήκε οικτρό θάνατο αφού αιχμαλωτίστηκε και γδάρθηκε ζωντανός από τον
αλγερινό Ουλούτζ Αλή) και ο Μάρκος Φιομάχος, έλαβαν μέρος με τα καράβια τους στη ναυμαχία της Ναυπάκτου μαζί με τον ενωμένο ευρωπαϊκό χριστιανικό στόλο κατά των Οθωμανών Τούρκων κάτω από την αρχηγεία των ιπποτών της Γαλλίας και την ευλογία του Πάπα Πίου Ε' ο οποίος συγκρότησε στις 25 Μαΐου 1571 τον «Ιερό Αντιτουρκικό Συνασπισμό (Sacra Liga Antiturca). Τον αποτελούσαν η Ισπανία, η Βενετία, η Γένουα, το Παπικό Κράτος, η Σαβοΐα, η Μάλτα και άλλες μικρότερες πόλεις της ιταλικής χερσονήσου.
Η Γαλέρα του Χριστόφορου Κοντόκαλη έπλεε στο κέντρο της χριστιανικής παράταξης, με αποστολή την κάλυψη της ναυαρχίδας του συμμαχικού στόλου, επί της οποίας επέβαινε ο Αρχιναύαρχος Δον Ζουάν ο Αυστριακός. Στην εξέλιξη της μάχης, ο Κοντόκαλης και το πλήρωμά του, σύμφωνα με τον Κερκυραίο Ιστορικό Μάρμορα, όχι μόνο προστάτεψε τη χριστιανική ναυαρχίδα, αλλά κατάφερε μετά από πολύωρο αγώνα να καταλάβει την καπιτάνα (τύπος πλοίου) του Πασά της Ρόδου, την οποία ρυμούλκησε μέχρι το Μαντράκι και την παρέδωσε μαζί με τον Τούρκο Πασά στον τότε Γενικό Προβλεπτή, Αντρέα Μπαρμπαρίγο. Για το κατόρθωμα αυτό, ο Κοντόκαλης έλαβε τον τίτλο του Δούκα, τον ανώτατο τίτλο ευγενείας που απένειμε το Βενετικό Κράτος.
Χαρακτηριστικό του αντίκτυπου της ναυμαχίας είναι και το ακόλουθο δημώδες από την περιοχή της Πάργας:
Όταν απαντηθήκανε οι δυο χοντρές αρμάδες
βροντοκοπούν οι κανονιές
γίνεται η μέρα νύχτα
πλώρη με πλώρη σμίγουνε, κατάρτι με κατάρτι
λαμποκοπάνε τα λαμιά, βροντάνε τα τρομπόνια
ποδάρια, χέρια και κορμιά γιομίζουν τα καράβια
σκοτώθη ο Αλή Πασάς [ο ναύαρχος]
κι ο Ρήγας τη γαλεότα του [του Αλή]
τη σέρνει από την πρύμνη.
Οι Κερκυραίοι τίμησαν τον αριστοκράτη Χ.Κοντόκαλη και σύμφωνα με πηγές που βρίσκονται στο ιστορικό αρχείο τής Κέρκυρας, του παραχώρησαν τιμητικά, μόνο προς εκμετάλλευση και όχι προς ιδιοκτησία, τη σημερινή περιοχή Κοντόκαλι. Σύμφωνα με αφηγήσεις παλαιοτέρων κατοίκων ο Κοντόκαλης είχε τη δυνατότητα να επιλέξει την περιοχή κάνοντας μια βόλτα με το άλογο του (από το μικρό μοναστήρι της Σωτηριώτισσας μέχρι τα σύνορα με τα Γουβιά).
Ο πύργος του βρισκόταν στη σημερινή περιοχή Νησί Κοντοκαλίου (Νησί Γκερέκου). Πιθανολογείται ότι ο Κοντόκαλης υπήρξε ο τελευταίος της οικογενείας των Κοντόκαλη και δεν άφησε αρσενικούς απογόνους. Είχε όμως μια κόρη, την Ηλιώ της οποίας η ιστορία είναι μπερδεμένη στο μυαλό εκείνων που την συνέθεσαν. Η Ηλιώ, όπως όλες οι αρχοντοπούλες (!) ήταν πανέμορφη. «Ηταν δροσάτη σαν τα κρυα νερά κι ήταν στην όψη όπως τα λουλούδια. Τα μάτια της , ήταν λέει , γαλάζια σαν το γαλάζιο της θάλασσας. Τα χείλια της πορφυρά, σαν της παπαρούνας το φλογάτο το στόμα. Σαν τα τσαντσαμίνια που ανθίζουνε στις οχτιές τα μάγουλα της. Και τα μαλλιά της – θάλασσα τα μαλλιά της – ξανθά σαν τα μαλλιά του φεγγαριού» (από το ομώνυμο βιβλίο του Σπύρου Κατσαρού). Όταν πέθαναν οι γονείς της, η Ηλιώ έμεινε μονάχη της με την παραμάνα της, την Λουκιά στον πύργο των Κοντόκαλη. Σύμφωνα με τις εξιστορήσεις παλαιοτέρων η Ηλιώ ήταν ερωτευμένη με τον Θησέα, αρχοντόπουλο από την Κέρκυρα.
Δημήτρης Κουρούπης (Καθηγητής Αγγλικής Γλώσσας) – 2010
Απαγορεύεται η ανατύπωση με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς έγκριση.
Οι παραπάνω πληροφορίες προέρχονται από διάφορες πηγές πέραν των αφηγήσεων:
Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον
Βικιπαίδια
Η Ιστορία της Ελλάδας (Παπαρηγόπουλος)
National Geographic
Corfu History Forum, H άγνωστη Ιστορία της Κέρκυρας
The Boutrinti Foundation
Το Παραμύθι της Ηλιώ (του Σπύρου Κοντού)
Μάχες που άλλαξαν την Ιστορία, Ρήγκαν Τζέφρι
Το ποντίκι, Εβδομαδιαία Εφημερίδα (9/10/09)
